ERZİNCAN – 13 Şubat günü saat 14.30 sıralarında büyük maden faciasının yaşandığı İliç’teyiz. Anagold firmasının işlettiği Çöpler Altın Madeni’nde 9 personelin enkaz altında kaldığı siyanür sızıntısının taşması sonucu kayma meydana geldi.
Çöpler Köyü’ne sürekli yanıp sönen ve yanıp sönen araç akışı bulunmaktadır. Köye ilk girdiğimizde kadınlar, felaketin ‘asıl sorumlusu’ olarak tanımladıkları Anagold Madencilik Şirketi’nin yaptırdığı caminin etrafında bekliyorlardı. Caminin altında kurulan taziye evindeki erkekler, caminin etrafını saran araçlar ve çocuklar Fırat Nehri’ni izliyor.
‘Bize kalan ölüm, onlara kalan altın’
Köyün içinde dolaşırken selamlaştığımız ve geçmiş olsun dileklerimizi ileten dört hanımdan ikisi bizimle konuşmaya başlarken diğer iki hanım yanımızdan uzaklaştı. Bizi evine davet eden kadınlardan biri, aç olmadığımızı söylememize rağmen demlediği çayı döktü ve bize atıştırmalıklar getirdi. Sohbet etmeye başladığımız bayan bize “Bilgi aldınız mı?” diye sordu. “Ben ve kuzenimin eşi dünden beri bekliyoruz. Perişan haldeydik ve kimse bize bilgi vermedi. Eşlerimize orada çalışmamalarını söyledik ama şirket yetkilileri evleri tek tek dolaşarak ‘Zengin’ dediler. “‘Çocuklarınızın geleceğini kurtaracaksınız, doktordan daha fazlasını kazanacaksınız’ dediler. Ama bize kalan ölüm, onlara kalan ise altındı.”
‘DEVLET ADAMLARI OTURUYOR, TAZMİNAT KONUSUNU KONUŞUYOR’
Konuştuğumuz bir başka kadının kocası da enkaz altında. Bu genç bayana 7 yaşındaki oğlu da eşlik etti. Genç kadın oğlunu gösterip, “Oğlum uyanır ve babamın neden toprağın altına gömüldüğünü sorar? Babam öldü, onu sen mi gömdün? Şimdi bu bize ne yapılıyor? Eğer bana kim bakacak?” dedi. Bu yaşta çocuğumla dul kalıyorum, devlet mi, devlet adamları, açgözlü yakınlarımız taziye evinde oturup paralarını mı alıyorlar?” “Verecekleri tazminattan bahsediyor.”
‘KONTROL ALTINA ALINMAYA ÇALIŞAN BİR KÖY’
Bulunduğumuz Çöpler köyünden Kenan Öz ve Adnan Keklik ile İliç ilçesinden Ramazan Çimen enkaz altında. Köyün genel durumuna baktığımızda şirket yetkilileri ve bürokratların afet sonrasında düzenli olarak köyü ziyaret ettiğini görüyoruz. Ama kontrol altına alınmaya çalışılan daha çok köylü ve köy var.
Felaketin yaşandığı maden sahasının 4 km önüne kurulan Nizamiye Kapısı’na ulaşana kadar 3 karakolun arasından geçtik. Yolda karşılaştığımız, konuştuğumuz herkesin etrafı kolluk kuvvetleri tarafından kuşatılmıştı. Nizamiye Kapısı civarında enkaz altında yakınlarını bekleyenler, Jandarma, Erzincan İl Emniyet Müdürü, sivil polisler ve siyasi parti temsilcileri var.
‘BABAM NEDEN 20 BİN LİRA KAZANIYOR?’
Bu kaosun içinde büyük bir araçta bekleyen genç bir kadınla karşı karşıya geldik. Aracın önüne geçip geçmiş olsun dediğimizde bizi içeri aldılar. Genç bayan, kendisi ve annesi ve erkek kardeşinin enkaz altında yakınlarını beklediklerini belirtti. “Bizim adımızı ya da kayıp yakınımızın adını verirseniz hayatımızı zindana atarlar” diyerek sohbete başlayan bayan, şöyle devam etti: “Kardeşim ve babam da burada çalışıyor. Herkes bizim çalıştığımızı sanıyor. Dışarıdan açgözlü olduğumuz için bu işler yapılıyor ama öyle değil. Büyük şehre gidersek konuta ihtiyacımız var.” İş yok, hayat yok. Buradaki evimizi satarsak büyük şehirde bir yıl bile kalamayız. Bir jandarma arkadaşıyla konuşurken ‘Başka şehre gitselerdi doktordan daha fazla para alıyorlar’ dediğini duydum. Peki benim arazimden çıkan altınlar yabancı bir şirkete ait ama babam “Neden 20 bin lira kazanıyor?”
‘ORADA 9 KİŞİNİN OLMADIĞINI HEPİMİZ BİLİYORUZ’
İliç’in merkezinde, Nizamiye Kapısı’nın önünde bulunan bir kahvehanedeyiz. Burada sivil toplum gönüllüleri ve avukatlar bilgi alışverişinde bulunurken, ben de Anagold Şirketinin iş üniformasını giyen genç bir adamla arkadaşı arasındaki konuşmayı dinliyorum. Kürtçe konuşan bu gençler, “Kimse bilgi alamıyor. Yetkililer telefonlara cevap vermiyor. O bölgeyi en iyi biz biliyoruz, en azından bizden rehberlik alsınlar” diyorlar.
Anagold takım elbise giyen gencin arkadaşı yanından ayrılınca onunla sohbet etmeye başlıyoruz. Bu genç adam 4 yıldır Çöpler Altın Madeni’nde bir taşeronla çalışıyor. Adını vermekten çekindiğini belirten genç, “Benim gibi taşeronlarla çalışan yüzlerce genç var. Bizim çalıştığımız alan çok büyük ve karmaşık bir alan. Orada her gün 300-400 kişi çalışıyor. Enkaz altında 9 kişi var diyorlar ama orada iş makineleri, tonlarca araç çalışıyor.” “Etrafta dolaşan bu kişilerin hiçbiri soruşturulmuyor. Orada 9 kişinin olmadığını hepimiz biliyoruz” dedi.
‘İNSAN ONURUNUN GERİLERİNDE ÇALIŞMIYORUZ’
Anagold Firmasının basına konuşmamaları konusunda kendilerine baskı yaptığını belirten genç, şöyle devam etti: “Sabah eşi hasta olduğu için izin almaya çalışan ve izin verilmeyen arkadaşım artık enkaz altında. Engelli çocukları var, evde bekliyorlar. Evet çok para alıyorduk ama bu insan onuru için.” Düzgün çalışmıyoruz. Çoğumuzun kronik baş ağrıları, sürekli boğaz şişliği ve yüksek ateşle çalıştığımızı bu şirket bilmiyor mu? Şimdi basına konuşmamamız için bize baskı yapıyorlar. Buradaki aileler çocuklarına bir gelecek kazandırmak için bu madende çalışmayı kabul ettiler. Paraya ihtiyaçları vardı. İyi tamam? “Devletin ve bakanların bizi zehirlemelerine ne gerek vardı?”
